استان قم

قم
مرکز	قم
مساحت	۱۱۳۱۶ کیلومترمربع
جمعیت (۱۳۹۰)	١١۵١۶٧٢ [۱]
پراکندگی	۹۲٫۴
تعداد شهرستان‌ها	۱
منطقه زمانی	IRST (گرینویچ+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی)	IRDT (گرینویچ+۴:۳۰)
زبان(های) گفتاری	فارسی، ترکی، کردی، لری[۲][۳]
استاندار	محمدصادق صالحی منش

استان قم در جنوب استان تهران ، شمال استان اصفهان و شرق استان مرکزی و غرب استان سمنان در ایران واقع شده‌است. مرکز آن شهر قم است.

جغرافیا

به طور متوسط استان قم ۹۳۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد.حدود یک چهارم از مساحت استان را مناطق کوهستانى و کوهپايه اى تشکيل می‌دهد و باقی دشت می‌باشد. با توجه به تفاوت زياد ارتفاع ( از ۸۰۰ تا ۳۳۳۰ متر ) استان قم آب و هوای متفاوتی ( از گرفته تا معتدل و کوهستانى و ) دارد.[۴]

تاریخچه استان

استان قم دارای مساحتی حدود ۱۴۶۳۱ کیلومتر مربع بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵، به مرکزیت قم دارای یک شهرستان و یک شهر به نام قم بوده‌است که پس از آن پنج سکونتگاه بنام جعفریه (گازران سابق)، کهک، قنوات ( سابق)، سلفچگان و دستجرد تبدیل به شهر شده‌اند. در سال ۱۳۷۵ جعفریه داری ۵۴۰۴ نفر و کهک ۲۴۴۸ نفر، قنوات 16868 نفر و دستجرد ۱۰۹۴ نفر جمعیت داشته‌اند. با توجه به منابع متعدد تاریخی موضوع استقلال استانی قم به اواخر قرن دوم هجری باز می گردد. قم تا اواخر قرن دوم هجري تابع اصفهان بود و حاكم مستقلي نداشت. در زمان هارون الرشيد از اصفهان (که شامل چندین استان فعلی کشور بود) جدا شد. این موضوع به علت تعارض مذهبی و سیاسی با حاکمیت مرکزی و عدم پرداخت خراج به آن حکام بود^[۵] با وجود قدمت, موقعیت مهم جغرافیایی و اهمیت این شهر, به علت تعارض مستمر با حاکمیت مرکزی حتی در تاریخ معاصر تا قبل از پیروزی انقلاب ایران در هر دوره سعی شده بگونه از اهمیت آن بکاهند. در زمان سلطنت پهلوی این امر بشکل توجه بیش از حد به شهرهای همجوار آن مثل اراک و ساوه صورت پذیرفت

تقسیمات کشوری

مرکزی بخش مرکزی تهران سمنان اصفهان جعفرآباد خلجستان سلفچگان کهک قم استان قم (شهرستان قم) دریاچه نمک

استان قم درقالب ۱ شهرستان دارای ۵ بخش، ۱۰ دهستان و شامل: ۶ شهر و ۳۶۳ آبادی دارای سکنه‌است.

شهرستان قم:

• بخش‌ها: بخش مرکزی، جعفرآباد، خلجستان، کهک و سلفچگان.

شهرها: قم، جعفریه، دستجرد، سلفچگان، قنوات و کهک.

جمعیت و مردم

جمعیت شهرستان قم در سال ۱۳۸۵ برابر با ۹۵۹٬۸۵۲ نفر بوده‌است که ۱۶/۹۱ درصد آن در نقاط شهری ساکن می‌باشد. نسبت جنسی ۱۰۵ مرد به ازای ۱۰۰ زن. بعد متوسط خانواده ۴/۷۴ نفر می‌باشد که در نقاط شهری ۴/۷۹ نفر در نقاط روستائی ۴/۲۵ نفر می‌باشد. ۹۹/۷۶ درصد جمعیّت شهرستان مسلمان و مابقی را پیروان دیگر ادیان الهی تشکیل می‌دهند. این استان به عنوان یک استان مهاجرپذیر مطرح است.^[۶]

نظرسنجی سال ۱۳۸۹

طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان قم به قرار زیر بود: ۶۴٫۴ فارس (۶۴٫۷% مرد، ۶۴٫۹% زن)، ۲۵٫۸ ترک (۲۷٫۶% مرد، ۲۴٫۶% زن)، ۱٫۷ کرد (۱٫۷% مرد، ۱٫۸% زن)، ۲٫۵ عرب (۰٫۹% مرد، ۳٫۵% زن)، ۰٫۴ بلوچ (۰٫۹% زن)، ۰٫۴ لُر (۰٫۹% مرد)، ۰٫۳ شمالی شامل گیلک، مازنی، تالشی و ترکمن (۳٫۴% مرد، ۲٫۶% زن) و ۱٫۷ سایر بودند.^[۷]

موقعیت اقتصادی

قدمت صنعت در این استان به سال ۱۶۰ هجری قمری باز می‌گردد.^[۸] پایه اقتصاد استان قم بر كشاورزی، دامداری و صنعت(صنایع دستی و ماشینی) استوار گردیده‌است . در زمینه صنعت، این استان با توجه به امكاناتی كه در سالهای اخیر در آن به وجود آمده‌است و بین دو قطب صنایع مونتاژی و وابسته در تهران و صنایع نسبتاً بنیادی در اصفهان قرار گرفته، به محل فعالیت صنعتگران در رشته‌های میانی و معدنی تبدیل شده‌است. پایه صنعت در قم را صنایع كانی غیرفلزی تشكیل می‌دهد.